-
Prof. Dr. Tufan ÖGE
Pap Smear
Servikal Smear ((Pap Smear)
Pap smear testi dökülen servikal hücrelerin toplanıp incelenmesi esasına dayanan sitolojik bir tarama testidir. İlk kez 1928 yılında George Papanicolaou tarafından tanımlandığı için onun onun adına ithafen Pap smear şeklinde adlandırılır.
Smear alınması son derece basit ve ağrısız bir yöntemdir. Jinekolojik muayene esnasında vajinal spekulum takıldıktan sonra serviks görülür. Herhangi bir kanama olmadığından emin olunduktan sonra bir spatul ve fırça vasıtasıyla ile hücreler toplanır. Burada hem endoservikal kanaldan, hem de ektoservikstan örnek alınmalıdır. Alınan materyal bir lam üzerine yayılır ve hemen %95’lik alkol içeren bir kap içine koyup yarım saat bekleterek veya lama 30 santimetre uzaklıktan saç spreyi sıkarak alınan hücrelerin lam üzerinde fikse olması sağlanır.
Bu işlem için özel olarak hazırlanmış fiksatif solüsyonlar da kullanılabilir. Fiksasyonun örnek alındıktan hemen sonra yapılması ile hücresel şekillerin bozulması ve kuruması önlenir. Bu sayede değerlendirmede yapılabilecek hatalar önlenir.
Smear alınmasından önce 24 saat süre ile cinsel ilişkide bulunulmaması sonuçların daha güvenilir olmasına yardımcı olur. Smear alınmasından önce en az 72 saat süre ile herhangi bir vajinal krem ya da ilaç kullanılmamalı, vajinal duş yapılmamalıdır. Smear için en uygun zaman adet kanaması tamamen bittikten sonraki günlerdir, ideali ise siklusun ortalarıdır. Adet kanaması ya da başka bir nedenle kanama olduğunda smear alınsa da teknik zorluklar nedeniyle değerlendirme güçleşir, bu nedenle kanamalı hastalarda smear ertelenmelidir.
1930’lu yıllarda serviks kanseri kanser ölümlerinde ilk sırada iken bu kanserin hem insidansı, hem de mortalitesinde son dekadlarda önemli azalmalar sağlanmıştır, bu azalmanın Pap testi ile yapılan taramaya bağlı olduğu düşünülmektedir. Servikal sitoloji birçok yönden ideal bir tarama testidir. Çünkü serviks kanseri premalign bir dönem sonrası yıllar içinde gelişen bir hastalıktır, bu sayede belirli aralıklarla tekrarlanan testler ile yalancı-negatiflikle ilgili etkiler azalmaktadır. Ayrıca nispeten ucuz, kolay yapılabilen ve hastalarca kolaylıkla kabul gören bir testtir. Pap smear kullanımı ile serviks kanseri mortalitesi ABD’de % 70-80 azalmıştır (13). Servikal kanser insidansı bir çalışmada düzenli tarama yapılan grupta 7,1/100.000, tarama programlarında daha az yer alan grupta ise 15,3/100.000 olarak bildirilmiştir, mortalite oranlarının ise sırasıyla 2,3/100.000 ve 3,5/100.000 olduğu belirtilmiştir (14).
Kolposkopi
Genel olarak anormal Pap testi olan kadınlarda rahim ağzında anormal bir bulgu olup olmadığını tespit etmek için yapılan bir uygulamadır. Kolposkop denen bir biomikroskop aracılıyla yapılır. Kolposkop rahim ağzındaki dokuların ayrıntılı olarak değerlendirilmesine yarar. Kolposkopi işlemi muayeneden farksızdır ve ağrısızdır,anestezi gerektirmez. 15-30 dk arasında sürebilir.
LEEP/Koterizasyon
İngilizce a loop electrical excision procedure (LEEP) baş harflerinden oluşmuş bir kelimedir. LEEP işlemi Pap test ve/veya kolposkopide anormal bir bulgu saptananan hastalara kolposkopi ile aynı seansda veya daha sonra uygulanır. LEEP işlemi öncesinde işlemin yapılacağı bölgeye lokal ağrı kesiciler yapılır.İşlem 5-10 dk sürer. Sonrasında bir süre hafif vajinal kanama,kanlı veya açık renkli akıntı olabilir. Aşırı kanama durumunda doktorunuza başvurmanız gereklidir.